Volgens het SP-Kamerlid moet de financiële crisis aanleiding zijn voor fundamentele hervorming van de financiële sector. Maar ook na de G20 top vorige week blijft een echte aanpak van de bonussen uit. Zelfs het relatief hoge plafond op de bonussen waar een aantal Europese landen voor hebben gepleit wordt geblokkeerd door de VS en het Verenigd Koninkrijk Irrgang: “Het kabinet zegt het desnoods zelf te doen maar komt met niet meer dan vrijblijvende code met slappe aanbevelingen. Ook weigert het kabinet weigert de macht van de aandeelhouders aan te pakken ondanks de aangenomen motie Kant die precies daarom vraagt. Het kabinet durft wel de bejaarden aan te pakket door de AOW leeftijd te verhogen maar niet de bankiers. Terwijl de bankiers de crisis hebben veroorzaakt, niet de bejaarden.”
Volgens het SP-Kamerlid lijkt het erop dat het kabinet met de inschatting dat de crisis ons 35 miljard euro gaat kosten, de geesten rijp probeert te maken voor een volgende ronde van sociale afbraak. Volgens Irrgang hebben diverse economen erop gewezen dat het kabinet wel heel erg pessimistisch is. Het kabinet lijkt daarnaast met haar onderwerpkeuze voor de twintig commissies die op zoek moeten gaan naar besparingen, vooral te denken aan bezuinigingen op de overheidsuitgaven. Irrgang: “Dat verraad dat het kabinet vooral denkt aan minder uitgaven in plaats van meer inkomsten. De SP wil bijvoorbeeld dat het kabinet ook de door de SP voorgestelde bankenheffing en verhoging van het toptarief meeneemt in haar verkenningen.”
Lees hieronder de hele bijdrage van Ewout Irrgang:
Mevrouw de voorzitter,
‘De financiële markten in IJsland bloeien en de toegang tot kapitaal is sterk verbeterd. Een groot deel van de verantwoordelijkheid voor deze ontwikkeling ligt bij het beleid van de regering. Beperkingen op de werking van de financiële markten zijn opgeheven, commerciële banken zijn geprivatiseerd en de sector is opengesteld voor de internationale kapitaalmarkt. Dit programma van liberalisering is een bewonderenswaardig succes en dient te worden voortgezet.’
Aldus de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, in haar landenrapport over IJsland in 2006. Hoe ver konden de neoliberale economen van de OESO er naast zitten? De organisatie die is opgericht voor economische samenwerking en ontwikkeling gaf IJsland een advies dat haar over de rand van de afgrond bracht. In plaats van haar te behoeden voor een economische ramp. En dat in een rapport dat bedoeld is om landen goede adviezen te geven over het te voeren economisch beleid. De OESO moet zich diep en diep schamen en is volstrekt ongeloofwaardig als voor de zoveelste keer in Nederland komt pleiten voor liberalisering van de arbeidsmarkt of verhoging van de AOW-leeftijd.
In Nederland ging deze maand de film De Storm in première over de Watersnoodsramp van 1953. Onze dijken waren niet hoog genoeg en ons land werd getroffen door een ramp. Bijna tweeduizend Nederlanders verloren het leven.
In 2008 werd ons land getroffen door een financiële ramp die wereldwijd vele malen meer mensen het leven kostte dan ons land tijdens de Watersnoodramp. De Wereldbank schat dat 200 tot 400 duizend kinderen het leven laten als gevolg van de financiële crisis veroorzaakt door puissant rijke Westerse bankiers. Ook nu waren de dijken niet hoog genoeg, om ons te beschermen tegen de financiele storm. En ook nu waren er net als in 1953 enkelen die gewaarschuwd hadden maar waar naar niet geluisterd werd.
Ook nu zou daarom – net als na De Ramp in 1953 – het antwoord moeten zijn dat de dijken veel hoger moeten zijn. We hebben financiële deltawerken nodig in plaats van wat eenvoudig lap en poetswerk. Economen noemen dat op een redelijk stuitende manier: never waste a good crisis. Maar één jaar na De Ramp van 2008 blijven fundamentele hervormingen van de financiële sector uit. Bankiers vieren weer hun bonussen alsof het 1999 is, aldus de Zweedse minister van Financiën Anders Borg. Goldman Sachs heeft miljarden gereserveerd in de nieuwe bonuspot, nog net geen record bedrag. De arrogantie van de bankiers kent geen grenzen. Maar ook de slapheid van politici om de financiële lobby te trotseren is hier evengoed voor verantwoordelijk. Mooie praatjes van Obama maar achter de gesloten deuren van de G20 blokkeert de VS zelfs relatief beperkte voorstellen voor een hoog plafond op de bonussen. Onze eigen regering pakt wel de bejaarden aan maar niet de bankiers. De AOW-leeftijd wordt verhoogd. De bankiers stellen een code op,en daar blijft het dan bij. Wilt u meer, liet DNB president Wellink ons vorige week weten, dan moet u bij Bos zijn. Welnu, minister Bos, daar is de SP weer, waar blijft hij nou, de Bonuswet? De wet die alle bonussen voor alle leidinggevenden, dus niet alleen voor de raad van bestuur en voor alle miljoenenverdienende zakenbankiers verbied? Zoals de zakenbankiers die volgens DNB zelfs vorig jaar nog bonussen verdienden van 311 procent van hun toch al torenhoge vaste salaris. De ‘persoon Wellink’ staat aan onze kant maar hoe zit het met de ‘politicus Bos’? Praatjes vullen geen gaatjes en stoppen ook geen bonussen. Daadkracht van uw kant blijft uit.
Hetzelfde gebrek aan bereidheid om tot echte hervormingen te komen toont minister Bos bij het inperken van de macht van de aandeelhouders. Het is zo klaar als een klontje dat de hijgerige korte termijn oriëntatie van de aandeelhouders bestuurders heeft opgejaagd om onverantwoorde besluiten te nemen. De Kamer heeft zelfs de motie-Kant aangenomen waarin het kabinet gevraagd wordt de macht van de aandeelhouders in te perken. Maar minister Bos weigert gewoon hooghartig deze aangenomen motie van de Kamer uit te voeren. Gaat hij daarmee door voorzitter en solliciteert hij daarmee naar een motie van afkeuring? Of doet hij zoals het hoort en voert hij een aangenomen motie van de Kamer uit en komt hij met voorstellen om de macht van aandeelhouders in te perken?
Vlak voor de algemene beschouwingen lanceerde de fractievoorzitter van de SP het idee van een bankenheffing. Laat de banken maar betalen voor de maatschappelijke schade die ze hebben aangericht. De minister van Financiën reageerde daar in het Algemeen Dagblad op de eerste dag van de algemene beschouwingen voorzichtig positief op. De minister-president was in het debat echter vooral negatief. In de tweede termijn zei hij zelfs dat het ‘alleen’ in internationaal verband kon. Daarna was de minister van Financiën op een PvdA bijeenkomst in Venlo toch weer opvallend positief. Er zit dus licht tussen de opvatting van de minister-president en de minister van Financiën. Maar wat is nu het standpunt van het kabinet? Is het kabinet nu voor of tegen een bankenheffing? En mag ik de minister van Financiën dan vragen om dit idee waar hij kennelijk toch positief tegenover staat in ieder geval mee te nemen in de verkenningen? Want ik zie ik het nu niet staan in de brief.
Minister Hirsch Ballin beloofde naar aanleiding van een motie van SP-Kamerlid Jan de Wit te kijken naar uitbreiding van de juridische mogelijkheden om bestuurders die financieel wanbeleid hebben gevoerd aan te pakken. Maar Hirsch Ballin geeft niet thuis. Het is onverteerbaar dat bankiers met miljoenen aan gouden handdrukken wegkomen en dat belastingbetalers, werknemers, en de aandeelhouders met een toren hoge rekening achterblijven. Het gaat niet alleen om rechtvaardigheid dat bankiers die vergelijkbare fouten maken in de toekomst niet zo makkelijk meer wegkomen. Minstens zo belangrijk is de waarschuwing aan toekomstige bankiers om nooit meer in dezelfde fouten te vervallen waar hopelijk een disciplinerende werking vanuit gaat. Vandaar dat de SP bij deze Algemene Financiële Beschouwingen de minister van Financiën wil vragen om samen met minister Hirsch Ballin hier opnieuw naar te kijken. Onze eerste voorkeur gaat uit naar een bepaling in het strafrecht maar er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden, die elkaar ook niet wederzijds uitsluiten, en wat de SP fractie kan daar ook de uitbreiding van de civielrechtelijke aansprakelijkheid bij horen. In ieder geval op dat laatste punt is er een Kamermeerderheid dus ik kom daar indien nodig in de tweede termijn met een motie op terug.
Voorzitter, zo zijn er volgens de SP nog vele punten waar de hervorming van de financiële sector stokt en een jaar dato nagenoeg alles bij hetzelfde blijft. Waar blijft de nationalisatiewet? Waar blijft de noodzakelijke scheiding, op zijn minst organisatorisch, van spaarbanken en zakenbanken? Waar blijft een nieuwe Nationale Investeringsbank?
Het is pijnlijk om te moeten vaststellen dat vooralsnog het enige wat we leren van de geschiedenis is dat we niks leren van de geschiedenis.
Tot slot nog een paar korte punten over de Nederlandse banken. Wat is de stand van zaken met ING naar aanleiding van de kritiek van Kroes?
En dan de DSB bank. Als je ziet wat die bank in een groot aantal individuele gevallen heeft gedaan met mensen dan vallen je echt de schellen van de ogen. Ook gisteren weer in het TV programma Nova. De politiek draagt daar op zijn minst een morele medeverantwoordelijkheid voor. Tot voor kort mochten van de overheid hypotheken van gemiddeld 140% van de woningwaarde gewoon worden verstrekt. Net als de crimineel hoge provisies op sommige koopsompolissen tot op de dag van vandaag legaal zijn. Waarom worden dergelijke provisies niet verboden? En bent u bereid om analoog aan de aandelenlease en de woekerpolissen affaires u in te zetten dat DSB zich wat coöperatiever gaat opstellen richting haar gedupeerde klanten? Want anders gaat dit nog jaren voort zieken.
De toekomst van de twee staatsbanken is onzeker. Wat is de situatie, er doen allemaal geruchten de ronde, met wie is de minister allemaal in gesprek. En bent u nu na het mislukken van de gesprekken met Deutsche Bank, en als die ook definitief mislukt zijn bereid om nog eens serieus naar de optie te kijken om Fortis Bank Nederland en ABN Amro niet samen te voegen? Ik ken alle nadelen maar er zijn ook voordelen: HBU hoeft niet te worden verkocht en de fusie van twee totaal verschillende bedrijfsculturen is niet langer nodig. Jan Kalff, oudbestuursvoorzitter van ABN Amro en ervaringsdeskundige met bedrijfsfusies waarschuwde daar onlangs ook voor. En worden beide banken ook geïntegreerd als een deel van Fortis Bank Nederland verkocht wordt? En minister Bos, we gaan toch niet miljarden in ABN Amro steken zonder de bonussen te verbieden? Graag een reactie of het rondzoemende bedrag van 8 miljard euro in die orde van grote juist is?
En dan hebben we nog een topman bij ABN Amro die een bonusregeling heeft naast een veel te hoog vast salaris. Ook al weer zo’n fout signaal van de minister dat alles bij het oude blijft. In de Eerste Kamer zei u dat de maximale variabele beloning de helft van het vaste salaris is. Iedereen dacht toen 375.000 euro maar dat blijkt nu 1,5 miljoen te zijn. Het gaat niet om een jaarlijkse bonus voor Zalm had u dan niet erbij moeten vertellen dat de hoogte van maximaal 50 procent van het jaarsalaris wel per jaar is?
Mevrouw de voorzitter,
De ramp van 2008 heeft zich ook in een budgettaire ramp voor de overheid vertaald. Het EMU-saldo is in één jaar omgeslagen van een flink overschot naar een historisch gezien groot tekort. De vraag is dan al snel wie de crisis gaat betalen. Maar de eerste vraag moet zijn: hoe hoog is de rekening eigenlijk? Die vraag is onderbelicht gebleven in de Algemene Beschouwingen omdat de ‘35 miljard’ van het kabinet uit de Miljoenennota vooral als een gegeven werd beschouwd. Nou lijkt het onvermijdelijk dat deze crisis tot een structureel hoger tekort zal leiden. De structurele economische groei ligt mogelijk lager na de kredietcrisis doordat de kosten van kapitaal stijgen, de rentelasten van de overheid liggen structureel hoger en het is ook denkbaar dat sommige groepen mensen permanent los komen te staan van de arbeidsmarkt, wat economen dan ‘hysterse’ noemen. Maar dat het tekort structureel zo’n 6 procent van het BBP bedraagt, is een behoorlijk pessimistisch inschatting. Die misschien ook bedoeld is om de geesten rijp te maken voor een nieuwe ronde van sociale afbraak. Ik constateer dat een aantal economen, Van Wijnbergen, Verbon, Beetsma, ook hun forse twijfel hebben geuit over de 35 miljard. Het meest uitgesproken door Sweder van Wijnbergen, Volgens Van Wijnbergen hebben econometristen aan de Universiteit van Amsterdam dezelfde analyse gemaakt over het overheidstekort maar komen tot een tegengestelde conclusie. Zou de minister daarop kunnen reageren? Hoe komt het kabinet bij 35 miljard en is dat bedrag niet een eigen leven gaan leiden?
Nu fors bezuinigen is onverstandig dan zijn we met kabinet eens. Het kabinet zegt zelf in 2011 bij meer dan een half procent groei het stimuleringspakket van 4 miljard euro niet door te trekken en aanvullend daarop 1,8 miljard te willen bezuinigen. Graag een reactie van de minister van Financiën of hij dat bij een groei van 0,5 tot 1 procent wel verantwoord vind. Een bedrag van 5,8 miljard euro betekent een rem van ongeveer 1% BBP op de economie. Als de groei in 2011 onder de 1 procent is het effect op de economie dusdanig dat de economie weer zal krimpen. Zo creëert u uw eigen W-vormige recessie, vergelijkbaar met Japan in 1997. Is de minister van Financiën zich van dat gevaar bewust?
Voorzitter,
Op de langere termijn zal de rekening betaald moeten worden. of deze nou 5- 10 of 35 miljard is er resteert in ieder geval een forse opgave om de overheidsfinanciën weer op orde te krijgen. Als je niet fors wil bezuinigen op de sociale zekerheid dan zal de rekening anderszins moeten worden betaald. Waarom deed de minister-president dan zo afwijzend over lastenverzwaring en deelt u die afwijzing? En waarom onderzoekt u wel beperking van de hypotheekrenteaftrek maar niet de vrijstelling voor het eigen huis in box 3? Waarom onderzoekt u niet de pensioenaftrek? Of verhoging van het toptarief? Of verhoging van het tarief van vennootschapsbelasting?
Voorzitter,
Het kabinet lijkt daarmee de geesten te willen rijp maken voor grote bezuinigingen in plaats van dat het gaat zoeken naar manieren om te zorgen voor voldoende inkomsten. Dat is niet de toekomst die de SP voor ogen heeft. Het kabinet lijkt verdeeld, de keuze die gemaakt moeten worden zijn fundamenteel. Het is om die reden dat de SP uitkijkt naar het oordeel van de kiezer over de toekomst van ons land.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten